GSE, SVA czy SAA, czyli o jądrach nerwów czaszkowych cz. I

W tytule wpisu jest tylko pewna część skrótów, które odnoszą się do typów włókien nerwów czaszkowych. Jest to bardziej zaawansowana klasyfikacja niż podział na nerwy czuciowe, ruchowe i mieszane, gdyż zawiera w sobie więcej informacji na temat funkcji danego nerwu czy jądra. Jest ona bardzo przydatna, ale trzeba wiedzieć skąd się bierze, zatem rozłóżmy ten temat na czynniki pierwsze 😉

Zaczniemy od tego czym jest jądro w Ośrodkowym Układzie Nerwowym. Jest to po prostu zgrupowanie ciał komórek nerwowych, czyli perykarionów. Takie jądra są źródłem włókien nerwowych (aksonów), które po wyjściu z mózgowia tworzą nerwy czaszkowe.

Musimy również sobie powiedzieć jak włókna nerwowe dzielą się ze względu na kierunek przepływu informacji:

• włókna eferentne (ruchowe) – takie, które dają “efekt” działając przez swój efektor, którym często jest mięsień

• włókna aferetne (czuciowe) – przeciwieństwo eferentnego, zatem przesyła informację dośrodkowo

W dalszej kolejności należy powiedzieć jak dzieli się obwodowy układ nerwowy:

• układ nerwowy somatyczny – odpowiada za kontakt ciała ze środowiskiem zewnętrznym, dzieli się na włókna:
  • somatomotoryczne (eferentne)
  • somatosensoryczne (aferentne)
• układ nerwowy autonomiczny – odpowiada za homeostazę wnętrza ciała (viscera – trzewia, wnętrzności), dzieli się na włókna:
  • wisceromotoryczne (eferentne)
  • wiscerosensoryczne (aferentne)

Teraz możemy przejść do analizy poszczególnych rodzajów włókien, zaczniemy od nerwów ruchowych/eferentnych:

• GSE – general somatic efferent – włókna somatomotoryczne. Są to klasyczne nerwy ruchowe, które odpowiadają za unerwienie mięśni poprzecznie prążkowanych:
  • nerwy gałkoruchowe – nerw czaszkowe III, IV i VI
  • nerw dodatkowy XI – unerwia mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz mięsień czworoboczny
  • nerw podjęzykowy XII – unerwia mięśnie języka
  • pewnie dziwisz się czemu nie ma tutaj innych nerwów ruchowych takich jak np. nerw twarzowy VII, już niedługo to się wyjaśni 😉
• GVE – general visceral efferent – włókna wisceromotoryczne. Są to neurony przedzwojowe układu autonomicznego, a konkretnie układu przywspółczulnego:
  • nerw okoruchowy III – jądro Westphala-Edingera
  • nerw twarzowy VII – jądro ślinowe górne
  • nerw językowo-gardłowy IX – jądro ślinowe dolne
  • nerw błędny X – jądro grzbietowe
• SVE – special visceral efferent – jak sama nazwa mówi “specjalne” włókna wisceromotoryczne. Zawdzięczają swoją nazwę faktem, iż wywodzą się z łuków skrzelowych. A cóż to jest? Czyżbyśmy mieli coś wspólnego z rybami? Nie zapominajmy, że również jesteśmy kręgowcami i to co nas łączy ujawnia się szczególnie na pierwszych etapach rozwoju zarodka, czyli właśnie wtedy kiedy formują się łuki skrzelowe. Są to wyniosłości tkanki mezenchymatycznej (takiej z której formują się tkanki: łączna, kostna, chrzęstna, mięśniowa) wraz z elementami ektodermy (nerwy) i endodermy (gruczoły), które są przedzielone kieszonkami skrzelowymi. Ostatecznie z każdego łuku skrzelowego formują się odgałęzienia nerwów wraz z tętnicami, mięśniami i elementami szkieletu. Zatem nerwy ruchowe, których jeszcze nie wymieniłem wywodzą się z łuków skrzelowych:
  • nerw żuchwowy V3 – I łuk skrzelowy (jądro ruchowe nerwu trójdzielnego)
  • nerw twarzowy VII – II łuk skrzelowy (jądro ruchowe nerwu twarzowego)
  • nerw językowo-gardłowy IX – III łuk skrzelowy (jądro dwuznaczne)
  • nerw błędny X i dodatkowy XI – IV-VI łuk skrzelowy (jądro dwuznaczne i jego przedłużenie, czyli jądro czaszkowe nerwu dodatkowego)

W ten sposób opisaliśmy wszystkie włókna eferentne nerwów czaszkowych. W którymś z kolejnych wpisów zajmę się włóknami aferentnymi. Zamieszczam mapę myśli, która pozwoli Ci zebrać to wszystko w formie notatki. Do zobaczenia 😉