W tym wpisie zmierzę się z tematem przepuklin. Skupię się na okolicy pachwinowej, gdyż to właśnie w tej lokalizacji najczęściej spotykamy się z opisywaną patologią. Myślę, że każda osoba zajmująca się zdrowiem (czy chorobami) człowieka prędzej czy później spotka się z taką przypadłością, więc tym bardziej warto zdawać sobie sprawę z jej anatomicznych podstaw. Mam nadzieję, że przebrnięcie przez ten artykuł nie będzie dla Ciebie tak bolesne jak dla pacjenta poddanego operacji uwięźniętej przepukliny kilkaset lat temu 😉 (patrz rycina tematyczna). Dodam, że wpis jest również odpowiedzią na prośbę jednej z uczestniczek Szkoły Anatomii, także pamiętaj, że Twoje zapytanie nigdy nie trafia do szuflady na wieczny czas 😉
Co to jest przepuklina?
Na początek podstawowe pytanie – co to właściwie jest przepuklina? Spróbujmy przeanalizować definicję krok po kroku:
- nieprawidłowe przemieszczenie – niektóre narządy mogą przemieszczać się w ramach naturalnego rozwoju np. zstępowanie jąder do moszny
- narządu (najczęściej jelito, ale może być także żołądek czy mózg) lub tkanki (np. mięsień czy tkanka tłuszczowa)
- poza jamę ciała (np. z jamy brzusznej do środowiska zewnętrznego) lub przestrzeń, w której normalnie się znajduje (np. przepukliny rozworu przełykowego, gdzie żołądek przemieszeszcza się do jamy klatki piersiowej)
Podział przepuklin okolicy pachwinowej
Tak jak pewnie zauważyłeś na podstawie powyższej definicji, rodzajów tego schorzenia może być bardzo wiele, natomiast w tym wpisie zajmę się najczęstszym rodzajem przepuklin brzusznych, czyli przepuklinami okolicy pachwinowej. W tym przypadku z reguły dochodzi do przemieszczenia części przewodu pokarmowego (jelita cienkiego) przez naturalne otwory ściany jamy brzusznej (np. pierścień pachwinowy głęboki) lub przez miejsca zmniejszonego oporu tkankowego (np. Trójkąt Hesselbacha).
Zgodnie z zasadą “od ogółu do szczegółu” przejdźmy do podziału przepuklin okolicy pachwinowej wraz z ich procentowym udziałem 😉
- Przepuklina pachwinowa skośna (indirect inguinal hernia) – 60%
- Przepuklina pachwinowa prosta (direct inguinal hernia) – 25%
- Przepuklina udowa (femoral hernia) – 15%
W związku z tym, że to właśnie przepuklina pachwinowa skośna jest tą najczęstszą to uczynię ją główną bohaterką tego wpisu. Jeśli Ci się spodoba to resztę opiszę w osobnych artykułach 😉
Gdzie przebiega przepuklina pachwinowa skośna?
Skoro to jest blog o anatomii to przejdźmy do kluczowego pytania z tego zakresu. Gdzie przebiega przepuklina pachwinowa skośna? Aby właściwie zrozumieć odpowiedź popatrz na poniższą rycinę.
Przepuklina pachwinowa skośna przechodzi przez kanał pachwinowy (inguinal canal), który rozpoczyna się pierścieniem pachwinowym głębokim (deep inguinal ring). Jest to jeden z naturalnych otworów w ścianie jamy brzusznej. Oznaczyłem go na powyższej rycinie na pomarańczowo (uwaga – jest to widok od przodu!) oraz pokolorowałem struktury sąsiadujące:
- Naczynia nabrzuszne dolne (inferior epigastric vessels) – struktury pochodzące od naczyń biodrowych zewnętrznych, znajdują się przyśrodkowo od pierścienia.
- Więzadło międzydołkowe (interfoveolar ligament) – odgranicza dół pachwinowy przyśrodkowy od bocznego, a pierścień głęboki mieści się w dole bocznym.
- Sierp pachwinowy (w ang. nazewnictwie conjoint tendon) – dolna część wspólnego rozcięgna dla mięśni skośnego wewnętrznego i poprzecznego brzucha, zapewnia przyczep do kości miednicy.
Kanał pachwinowy (inguinal canal)
W takim razie zorientujmy się jakie są ograniczenia kanału pachwinowego (inguinal canal) – “rury” przez którą przechodzi worek przepuklinowy.
- Ściana przednia – rozcięgno m. skośnego zewnętrznego brzucha (aponeurosis of abdominal external oblique muscle).
- Ściana górna – dolne brzegi mm. skośnego wewnętrznego i poprzecznego brzucha.
- Ściana tylna – powięź poprzeczna (transverse fascia) wzmocniona przez wspomniane więzadło międzydołkowe i sierp pachwinowy.
- Ściana dolna – więzadło pachwinowe (inguinal ligament).
Poniższa rycina świetnie odwzorowuje opisany kanał (brak tylko podpisu więzadła pachwinowego, ale jest to oczywista struktura tworząca ograniczenie dolne).
Gdzie uchodzi przepuklina pachwinowa skośna?
Pewnie domyślasz się, że kanał pachwinowy ma swoje ujście. U mężczyzn dochodzi do worka mosznowego, a u kobiet do warg sromowych. Worek przepuklinowy także może się przedostać do tych okolic przechodząc tym razem przez pierścień pachwinowy powierzchowny (superficial inguinal ring). Jest on de facto otwór w rozcięgnie m. skośnego zewnętrznego brzucha, również dobrze widoczny na ryc. 2.
Powyższa ryc. 3 doskonale ukazuje przebieg worka przepuklinowego. Myślę, że na tej podstawie z łatwością jesteś w stanie wymienić objawy podmiotowe tej patologii. Z chęcią przeczytam je w komentarzu pod tym wpisem 😉
Jak wybadać przepuklinę pachwinową?
Natomiast chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na sposób badania przedmiotowego w przypadku podejrzenia przepukliny pachwinowej skośnej. Znowu posłużę się ryciną.
Chcę Ci uświadomić, że aby zwiększyć prawdopodobieństwo wykrycia przepukliny, należy nie tylko obmacać ścianę przednią kanału pachwinowego, ale przede wszystkim wykonać to tak jak na powyższym obrazku. Warto włożyć palec do pierścienia pachwinowego powierzchownego i poprosić pacjenta, żeby zakaszlał. Jeśli wyczujemy przesuwający się miękki twór to bardzo prawdopodobne, że jest to przepuklina. Oczywiście badanie USG jest w stanie potwierdzić nasze przypuszczenia, jednak jeśli tylko możemy to korzystajmy w pierwszej kolejności z naszych zmysłów, które są w stanie szybko i tanio naprowadzić nas na prawidłowe rozpoznanie 😉
Na tym zakończę, zdaję sobie sprawę, iż poruszyłem jedynie kilka kwestii związanych z przepuklinami. Zachęcam Cię do zapoznania się z przyczynami, możliwymi objawami podmiotowymi oraz wariantami leczenia. Bardzo chętnie poczytam o nich w komentarzach. Życzę wytrwałości w nauce i do następnego wpisu!
Super artykuł! Czekam z niecierpliwością na kolejne! Jestem ciekawa jak sytuacja wygląda z przepukliną mózgową.
Nie ma przepuklin mózgowych, o ile się dobrze orientuję. Są za to wklinowania struktur mózgu lub móżdżku.