Pod terminem “XIII nerw czaszkowy” kryje się wiele znaczeń. Jedni nazywają w ten sposób nerw pośredni (intermediate nerve). Inni wiążą tę nazwę z nerwem zero, czyli szczątkową strukturą, która jest powiązana z nerwem węchowym i miałaby odpowiadać za odbiór feromonów. Teorii jest pewnie więcej, ale w dzisiejszym wpisie skupię się na pierwszej opcji. Pozwoli nam to na ugruntowanie wiedzy na temat składowej czuciowej i przywspółczulnej nerwu twarzowego VII (facial nerve).
Lokalizacja
Nerw pośredni (intermediate nerve) bierze swą nazwę od położenia. Znajduje się pomiędzy składową ruchową nerwu twarzowego VII, a nerwem przedsionkowo-ślimakowym VIII (vestibulocochlear nerve). Zatem można powiedzieć, że jest “pośredni” ze względu na miejsce wyjścia w obrębie kąta mostowo-móżdżkowego.
Składowa przywspółczulna
Nerw pośredni (intermediate nerve) prowadzi włókna przywspółczulne jądra ślinowego górnego (superior salivatory nucleus). Są one wykorzystywane do zaopatrzenia kilku miejsc:
- Gruczoł łzowy (lacrimal gland) – unerwiany następującą drogą: nerw pośredni -> nerw skalisty większy (greater petrosal nerve) -> nerw kanału skrzydłowego (nerve of pterygoid canal) -> zwój skrzydłowo-podniebienny (pterygopalatine ganglion) -> nerw jarzmowy (zygomatic nerve) -> gałąź łącząca do nerwu łzowego -> nerw łzowy (lacrimal nerve) -> gruczoł łzowy.
- Ślinianki podżuchwowa i podjęzykowa (submandibular and sublingual glands) – unerwiane następującą drogą: nerw pośredni -> struna bębenkowa (chorda tympani) -> nerw językowy (lingual nerve) -> zwój podżuchwowy (submandibular ganglion) -> ślinianki podżuchwowa i podjęzykowa .
- Gruczoły surowicze języka oraz gruczoły błony śluzowej dna jamy ustnej – droga dostarczenia włókien taka sama jak w przypadku ślinianek (struna bębenkowa).
Składowa czuciowa (smakowa)
Nerw pośredni (intermediate nerve) posiada także składową czuciową. Są to konkretnie włókna komórek zwoju kolanka (geniculate ganglion), które w większości mają charakter włókien czuciowych specyficznych (smakowych). Biegną one drogą struny bębenkowej i nerwu językowego do 2/3 przednich języka zaopatrując kubki smakowe.
W takim razie czy nerw pośredni to osobny nerw czaszkowy czy nie?
Zdaje się, że większość autorów odpowiada na to pytanie “nie”. Nerw pośredni to tylko składowa nerwu twarzowego VII. Co prawda została wyodrębniona ze względu na inny charakter włókien, ale spokojnie możemy powiedzieć, że nerw twarzowy VII to nerw mieszany posiadający włókna ruchowe, czuciowe i przywspółczulne.
Jeśli czujesz niedosyt po przeczytaniu tego wpisu to mam dla Ciebie dobrą wiadomość. Akurat jestem w trakcie nagrywania wideo wykładów z zakresu nerwów czaszkowych. Zapraszam do zajrzenia na zawsze aktualną zawartość mojej platformy anatomicznej. Jeśli będą to dla Ciebie interesujące materiały to zapisz się do Szkoły Anatomii i korzystaj z tego miejsca w najbardziej dogodny dla Ciebie sposób 😉